Corona

Terugblik / voorwoord van de voorzitter

Corona zet alles op zijn kop. Niet alleen privé heeft het ons leven veranderd, ook voor de vereniging is het nodige veranderd.
De publicatie van de tweede uitgave van De Nieuwe Kroniek van dit jaar is gelukkig gewoon doorgegaan; inmiddels is de redactie bezig met uitgave drie en dit nummer verschijnt in december as.
Onze kleine excursie kwam te vervallen en de Open Monumenten Dag kreeg een totaal andere inhoud.
Eigenlijk was de eerste lezing van dit verenigingsjaar een vreemde gewaarwording. Op 10 maart jl. gaf Pierre van der Schaaf voor een volle zaal (ruim 80 leden) een prachtige lezing over het Joodse verleden van Tiel. Ruim een half jaar later stond Pierre daar opnieuw - twee sessies van 45 min. - hij vertelde over Ludwig van Beethoven. Tweemaal voor een 'volle' zaal, d.w.z. verspreid over de grote ruimte van het R.A.R. stonden 22 stoelen. Dankzij het enthousiaste en interessante verhaal van Pierre was het geen 'verloren avond', het was wel een vreemde aanblik.
Dinsdag 13 oktober as. wordt onze uitgestelde cq. 'geplande' Algemene Leden Vergadering gehouden. Aanvankelijk ging het bestuur uit van 100 aanwezigen. Dit werd "afgeschaald" naar 50 aanwezige leden en nu mogen er slechts 30 personen aanwezig zijn. Dit heeft het bestuur doen besluiten het programma bij te stellen. De presentatie van de OKT-prijzen hebben wij vooralsnog laten vervallen zodat iets meer leden de vergadering kunnen bijwonen. Later (?) kunnen die presentaties dan alsnog worden gedaan.
In overleg met de gemeente heeft het bestuur ook de JDCP-lezing - eind oktober - laten vervallen. Maximaal een kwart zaal vullen met geïnteresseerden zou onvoldoende goed doen aan het verhaal van Prof. Dr. Wim van den Donk, voormalig Commissaris van de Koning van de provincie Noord-Brabant. Het bestuur hoopt dat hij volgend jaar zijn visie op democratie alsnog komt vertellen, hij is inmiddels benoemd tot rector-magnificus van de Universiteit Tilburg.

Hoe de rest van ons verenigingsjaar er uit gaat zien blijft vooralsnog in nevelen gehuld. Voorspellen is moeilijk, zeker in Corona- tijden. Wel is de programmacommissie bezig een aantal films te maken.
Aanstaande dinsdag op de A.L.V. wordt als aftrap van deze serie een interview met Gradus van Wel voor het eerst vertoond (o.a. bekend van het CDA en als initatiefnemer herdenking Tielse gevangenis WOII). Vervolgens wordt dit interview op de site van de Oudheidkamer geplaatst zodat iedereen kennis kan nemen van portretten van bekende Tielenaren.
Ook van de laatste lezing van Pierre van de Schaaf zijn opnamen gemaakt. Inmiddels staat een voorlopige video-weergave van de lezing op de website van de Oudheidkamer.

Ridders van Gelre brachten een bezoek aan BATO

Op maandag 28 september ging de uitzending de lucht in van het bezoek dat de Ridders van Gelre brachten aan de archeologen van de BATO (woensdag 26 augustus jl.). De uitzending is terug te kijken op de website van Omroep Gelderland omroepgelderland.nl .
Met dank aan Willem Spekking

Open Monumenten Dag 2020

Het was op 13 september jl. natuurlijk wel anders dan andere jaren. De organisatie had besloten dit leuke evenement wel door te laten gaan, echter in bescheiden vorm, en vooral: mét gesloten deuren. Gekozen was voor een aantal stadswandelingen en rondleidingen met deskundige gidsen zoals Emile Smit, Peter Schipper en Arnoud Reijnen.
Het aantal bezoekers bleef ver achter bij vorige jaren, maar degene die er waren toonden wel échte belangstelling en het enthousiasme van de organisatie én deelnemers was er niet minder om. Ook de historische begraafplaatsen en Bakker van Ooijen kijken met tevredenheid terug op de zonnige na-zomerdag, die zich concentreerde rond de kleine kiosk aan de Veemarkt.
Corona of niet, de organisatie gaat wel weer een nieuwe editie aan voor 2021. Hoe deze vormgegeven wordt hangt natuurlijk wel weer af van de dan geldende regels en restricties. Vanaf februari 2021 komt de organisatie weer bijeen, uw inbreng en ideeën zijn overigens van harte welkom op het e-mailadres monumentendag@oudheidkamer-tiel.nl.

Tweemaal verscheen er een bericht over in het digitale nieuwsblad De Tielenaar met foto's.
Zie aankondiging Open Monumentendag in Tiel en het verslag verslag Open Monumentendag in Tiel 2020.

Op 13 september vond ook de officiële onthulling plaats van de hernieuwde historische ANWB borden, aan de hand van de teksten van Emile Smit. Burgemeester Beenakker verrichtte de officiële handeling in aanwezigheid van een vertegenwoordiging van de ANWB zelf en de Oudheidkamer. Foto's staan eveneens op de website van De Tielenaar.

Hendrikus terug in Tiel

Het monumentale voetveer Hendrikus is weer terug in Tiel, en in gebruik. Niet als veerdienst maar als varend monument, ook voor pleziervaart te boeken.
Vorig jaar nam varend monument de Neeltje Jantje deel aan de Open Monumentendag en dit jaar zouden de beide schepen samen meedoen, echter Neeltje had averij en moest naar de werf.
Meer informatie staat op de website van Neeltje Jantje en op de website van de Hendrikus.
Een verslag over beide schepen staat in het blad De Zakengids van 9 september 2020.

JDCP-lezing uitgesteld naar 2021

Tot onze spijt gaat de Van der Capellenlezing dit jaar niet door. Onder de coronamaatregelen is het niet mogelijk een groots evenement als dit te organiseren.
Besloten is de lezing een jaar op te schuiven.

Joan Derk van der Capellen tot den Pol (1741-1784) werd in Tiel geboren. Hij ontwikkelde zich als een patriot en verzette zich tegen de macht van de Oranjes met zijn pamflet Aan het volk van Nederland dat hij anoniem 's nachts uit geblindeerde koetsen in de grote steden liet verspreiden.
Sinds 2015 organiseren de Oudheidkamer en de gemeente Tiel een lezing op of omstreeks zijn geboortedatum 2 november. Op 28 oktober as. wordt er in de Zakengids uitgebreider aandacht aan de Herdenking besteed. We willen dit feit niet helemaal onopgemerkt voorbij laten gaan!
Van alle eerdere lezingen staat een verslag op de website van de Oudheidkamer.

Lezingen in CORONA- land: Beethovenlezing door Pierre van der Schaaf

Voorzichtig werd door de Oudheidkamer voor eind september 2020 toch weer een lezing gepland. Natuurlijk hadden we allemaal gehoopt dat Corona dan al hoog en breed voorbij zou zijn, helaas...
Vanuit zijn passie als musicus, violist, altviolist en dirigent in combinatie met zijn belangstelling voor historie wist Pierre de (geringe) aanwezigen te vermaken met Von Beethoven als componist, maar ook als mens met de nadruk op de sociale aspecten van zijn leven.
Het onderwerp werd niet zomaar gekozen, 2020 is immers het Beethovenjaar, het is 250 jaar geleden dat deze muzikale grootheid het levenslicht zag. (Alweer) door Corona is er weinig te doen met betrekking tot dit feit. Maar, wist u dat er 20.000 aanwezigen waren bij de uitvaart van Beethoven? En dat de nazi's Beethoven's muziek bij hun propaganda gebruikten?
Een (voorlopige) video-registratie is op 9 oktober 2020 gepubliceerd op de website van de Oudheidkamer.

Herplaatsen van de stadsmuur

Onlangs werd een stuk originele historische stadsmuur teruggeplaatst in de fundamenten nabij Zinder. Het historische stuk Westluidense Poort van ca. 500 jaar oud is binnenkort onderdeel van de vlindertuin die op dit stukje groen in de binnenstad gerealiseerd gaat worden. Een verslag staat in het digitale nieuwsblad De Tielenaar

Covid-verzameling

Het coronavirus heeft een enorme impact op de samenleving. Om latere generaties te laten zien hoe het is om te leven tijdens een pandemie, bouwt het Regionaal Archief Rivierenland aan een Coronacollectie. Daarbij hebben zij de hulp nodig van inwoners van het Rivierengebied. Zij roepen iedereen op om materialen in te sturen die het effect tonen van de coronacrisis op het dagelijks leven in het Rivierengebied.
Wat zoeken ze?
Zowel fysiek als digitaal materiaal is welkom: foto's, films, notulen, verslagen, dagboekfragmenten, whatsappwisselingen, krantenartikelen, ... Denk aan materiaal over:

• Beelden van de impact van het coronavirus op het straatbeeld en het persoonlijk en zakelijk leven, zoals videovergaderingen, beertjes in vensterbanken, bijeenkomsten op 1,5 meter afstand, 'balkonfeestjes' ...
• coronamaatregelen in bijvoorbeeld winkels, bedrijven en verenigingsgebouwen
• corona-sfeeracties, zoals applaus voor de zorg, kunstacties en -manifestaties, steunbetuigingen die je als zorgmedewerker hebt gekregen

Hoe lever je materiaal aan?

Het RAR ontvangt al het materiaal bij voorkeur via het aanleverformulier op coronapagina van het RAR.
Vragen over het aanleveren? Neem dan contact met hen op via coronacollectie@rarivierenland.nl of 0344 612 30 en vraag naar iemand van het team Coronacollectie. Samen komen jullie er zeker uit.
Verspreid de opoep van het RAR zoveel mogelijk om een uitgebreide collectie te realiseren!

Herdruk deel 6 van het Biografisch Woordenboek van Tiel

Om overtollige voorraad van het Biografisch Woordenboek van Tiel te voorkomen, werd er van het zesde deel van deze reeks in 2013 wat minder gedrukt dan van eerdere uitgaven. Dat bleek een misrekening. Binnen enkele dagen was de complete voorraad uitverkocht. Sindsdien werd het bestuur van de Oudheidkamer Tiel en Omstreken regelmatig bestookt door belangstellenden die het boek graag wilden hebben om hun serie compleet te houden. Uiteindelijk heeft het bestuur besloten het boek te laten herdrukken. Die herdruk ligt nu bij de lokale boekhandel en kost € 25,--.

In het biografisch woordenboek van Tiel worden de levens beschreven van Tielenaren, die overleden zijn en van betekenis waren voor de stad of de nabije regio. Je vindt er biografieën van personen uit het verre verleden maar ook van personen die nog maar kort geleden overleden zijn.
In deel zes worden de levens van 32 personen beschreven. Onder hen bevinden zich wonderdokter Huib van Alphen, longarts Gerard Bonnet, musicus John van Buren, directeur van de Betuwe François Gouverne, zenuwarts Hoes, raadslid Elisabeth van Lith de Jeude, weldoenster Henriëtte Spiering, apotheker Jan Vermet, industrieel vormgever Michel Warbroek en brandweercommandant Cees Wijnstekers.

Terugblik: Betuwe in oorlogstijd

Net als elk jaar verschijnt in november de bundel Terugblik, uitgegeven door de Stichting Tabula Batavorum, waarin ook de Oudheidkamer deelneemt.

De uitgave van dit jaar bevat artikelen en verslagen over de burgerbevolking in de regio tijdens de Tweede Wereldoorlog. Er komt een groot aantal zaken aan de orde: vanaf de eerste evacuatie in 1940 tot aan de bevrijding. Tiel komt een aantal keren in het boek voor. Er is een groot dagboekverslag van de hand van Ad van Vliet, een dominicaanse student die de maanden oktober tot december 1944 in Tiel doorbracht. Er wordt aandacht gegeven aan de "foute" burgemeesters in de regio, waarbij ook Lodewijk Beekman, van november 1944 tot mei 1945 burgemeester van Tiel, wordt behandeld. Maar ook andere artikelen bevatten veel nooit gepubliceerde informatie.

Leden van de Oudheidkamer kunnen voor het luttele bedrag van € 6,50 deze bundel van ca. 250 pagina's in bezit krijgen. U dient dan vóór 1 november a.s. dat bedrag over te maken op rekening NL95 INGB 0004 2400 23 ten name van de Vereniging Oudheidkamer voor Tiel en Omstreken.
Vanaf woensdag 18 november kunt u dan elke woensdagmorgen het boek ophalen bij De Boekenlegger, Vleesstraat 12a in Tiel.
Na verschijning kost het boek in de boekhandel € 19,50.

Joods zilver in het museum en het JET (Joods Erfgoed Tiel).

We kunnen wel spreken van een hernieuwde belangstelling voor het Joods Erfgoed in Tiel, mede gerealiseerd door het enthousiaste team JET, bestaande uit Lisette Leblanc, Peter Schipper, Emile Smit, Pierre van der Schaaf en Ben Manassen.
Kort geleden zijn de thoramantel en de bijbehorende zilveren torens ('rimoniem'), die tot de collectie van het Tielse museum behoren gerestaureerd. Een verslag staat in het digitale nieuwsblad De Tielenaar.

Nawoord - 475 leden!

Ondanks Corona en ondanks dat Oudheidkamer Tiel niet haar volledige "programma" kon bieden, stijgt het ledental van onze vereniging gestaag!
Wie weet kan onze vereniging haar 500-ste lid begroeten op de dag van haar 21e lustrum (13 mei):

Nieuw - Column

Column over vroeger - door Marjon

Pepernoten
Vroeger was het beter, misschien niet alleen beter maar vaak wel gezonder. Neem nou bijvoorbeeld de pepernoten en ander sinterklaas-snoepgoed. Waar is de tijd gebleven dat dit pas in de schappen lag als de goedheiligman in het land was? Ergens half november dus? En dan niet bij de grootgrutters maar slechts bij Jamin, ooit de meest magische aller winkels, ooit gevestigd in het pand waar nu de Etos is in de Tielse Waterstraat, toen daar nog ijslolly's voor een kwartje te koop waren (lim-lolly's, wie kent ze nog?). Marsepein was er alleen nog bij de bakker (marsepeinen rijbewijs), chocolade-kruidnoten bestonden nog niet en voor taaitaai kon je wel bij de supermarkt terecht, maar ja, dat was niet mijn favoriet.
Voor mij persoonlijk geldt het als een kwalijke zaak dat je nog voor de nazomer al pepernoten kopen kunt. Ik heb namelijk een pepernotenverslaving en waar zich die vroeger nog beperkte tot ongeveer een maand per jaar kan ik nu meer dan een kwartaal mijn honger stillen. En dat in alle varianten. Ik draai mijn hand (helaas) niet om voor een hele zak. Eén van mijn dochters studeert en woont in Rotterdam en het is nog maar zo kort geleden dat alleen daar de pepernoten van Van Delft de Pepernotenfabriek in de Markthal te koop waren, een exclusieve lekkernij. Vorig jaar stond er ineens een display met dit lekkers, zo niet zaligs, gewoon in Tiel, gewoon bij de Albert Heijn.
En dat doet me denken aan de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw toen we nog met de auto naar Spanje op vakantie gingen, om aardewerk mee terug naar huis te kunnen nemen. Zoals bruine tapasschaaltjes die een paar jaar later gewoon bij de Xenos te koop waren, ook gewoon in Tiel. Tja, wat dat betreft vond ik het vroeger echt leuker en wat pepernoten betreft ook echt gezonder. Mijn lieve moeder (uit 1942) kreeg alleen suikergoed na 5 december, als het afgeprijsd was en mijn oma jokte dat de sint het verstopt had en ze het nu pas gevonden had. Mijn moeder had overigens nauwelijks gaatjes en hoefde geen kunstgebit. De volgende generatie smulde van de muizen en kikkers, en dat haast onbeperkt, ongeveer een maand lang. Soms kreeg ik ze gewoon in mijn schoen, natuurlijk mocht je ze gewoon voor het ontbijt al verorberen! Mijn dochters, alweer een volgende generatie, die waren eigenlijk ook nog beperkt tot die ene maand. Jamin was nog niet terug in Tiel toen ze klein genoeg waren en ik weigerde om voor de intocht strooigoed uit de supermarkt mee naar huis te nemen.
Maar mijn kleinkinderen? Ach, gelukkig hebben die nog zo'n acht tot negen maanden om uit te kijken naar de (terug-)komst van de sint, wat een hele lange tijd lijkt als je nog klein bent. En ik? Ik hou de weegschaal gewoon wat beter in de gaten als ik weer niet van de pepernoten af kon blijven en ik prijs me gelukkig dat ik die muizen en kikkers niet zo lekker vind en marsepein en banketstaaf ook niet tot mijn favorieten behoren!
Oktober 2020

Colofon

Samenstelling van deze nieuwsbrief door Marjon de Lange, Frits Kat, Martin van der Mark. Lay-out: Dick Buijs.
Contact: nieuwsbrief@oudheidkamer-tiel.nl (zowel voor aanleveren van ideeën of kopij als voor aanmelding/afmelding voor deze nieuwsbrief)