Van de bestuurstafel

Zoals we inmiddels allemaal wel weten blijven de risico's van het conona-virus nog langdurig aanwezig. Er zijn overheidsmaatregelen van kracht en het bestuur van de Oudheidkamer zal deze uiteraard volgen. Maar daarnaast menen wij als bestuur dat we een eigen verantwoordelijkheid hebben ten aanzien van onze leden. Het merendeel van u hoort immers tot de risicogroepen voor wie de ziekte kwalijke gevolgen kan hebben. Om die reden hebben wij besloten in onze opzet verder te gaan dan het volgen van de overheidsmaatregelen.

Het uitgangspunt van het bestuur ten aanzien van corona is: zolang het grootste deel van het ledenbestand niet in staat is geweest zich te laten vaccineren, worden er geen collectieve activiteiten georganiseerd.

Gezien de verwachting dat die situatie niet vóór de zomer van 2021 zal zijn bereikt, moeten we er van uitgaan, dat in het eerste halfjaar geen fysieke ontmoetingen kunnen plaats vinden.

Concreet betekent dit:

1. Tot 1 juli zijn er geen lezingen.
2. Er vindt in het voorjaar geen Grote Excursie plaats.
3. Een algemene ledenvergadering van de Oudheidkamer wordt dit jaar gehouden in oktober.
4. De lustrumactiviteiten worden verplaatst van mei naar november.
5. De publicatie van De Nieuwe Kroniek en de Nieuwsbrief vindt gewoon volgens planning plaats.

De Oudheidkamer werd opgericht in 1901. Dit jaar vieren we een jubileum en dat laten we niet in stilte voorbij gaan.
Emile Smit, Peter Schipper en Wim Veerman werken aan een nieuw Lustrumboek. We verwachten dat dit begin mei 2021 gereed zal zijn, waarna het aan de leden zal worden toegezonden.

Historisch Tiel

Supermarkten proberen op allerlei manieren klanten aan zich te binden. Dit gebeurt onder andere met acties waarbij bijvoorbeeld voetbalplaatjes worden gespaard. Die worden dan later in een boek geplakt. Dat kan natuurlijk ook gedaan worden met afbeeldingen van historische gebeurtenissen.

Dit heeft Supermarkt Jumbo de afgelopen jaren gedaan op verschillende plaatsen zoals bijvoorbeeld Huissen, Arnhem, Nijmegen en Maurik. Zo'n actie wordt meestal gedaan in samenwerking met een historische vereniging.
Ook Tiel is aan de beurt om een dergelijke actie te starten: samen met onze verenging brengt Supermarkt Jumbo een boek uit onder de titel Historisch Tiel.
De teksten zijn afkomstig van onze secretaris (Emile Smit) terwijl het grootste deel van de foto's afkomstig is uit zijn privé- archief. Bij aankoop van boodschappen ontvangt men bij de kassa plakplaatjes om het boek compleet te maken.

De start van de actie vindt plaats op zaterdag 10 april 2021 in beide Tielse Jumbo-supermarkten (Kranshof en Westlede). Gedurende de looptijd van de actie presenteert de vereniging zich met een kraam in beide supermarkten.
De actie duurt tot en met zondag 30 mei 2021 en op zaterdag 6 juni wordt een ruilmiddag georganiseerd.
U hoort hier nog meer van!

Mocht u nu al enthousiast zijn ons te promoten in de kraam in één van de supermarkten, laat het vooral weten. Te zijner tijd maken we een rooster met 'bemensing' van onze promotie-kraaam.

Oproep schilderijen en tekeningen van Jan van Anrooy

Het Flipje- en Streekmuseum maakt deel uit van de manifestatie van kunstschilder/impressionist Jan van Anrooy Symfonie van de Betuwe komende zomer.

Jan van Anrooy werd geboren in 1901 in Zaltbommel en woonde een groot deel van zijn leven in de Betuwe. Hij overleed in 1988 in Tricht.
Een overzicht van zijn oeuvre is te vinden op de website https://janvananrooij.nl/.

Er is een tentoonstellingsroute van 19 juni tot en met 12 september 2021. Deze route gaat langs verschillende tentoonstellingsplekken in de Betuwe. Ook in het museum in Tiel is aandacht voor deze schilder.

Belangstellenden die een werk hebben van Jan van Anrooy en dit graag voor deze periode zouden willen uitlenen aan het museum kunnen contact opnemen met de conservator van het museum, Lisette Le Blanc, tel. 06 49671810 of per e-mail Lleblanc@tiel.nl

De veerboot Hendrikus

Het college van B&W van Tiel heeft onlangs ingestemd met de overeenkomst tot verkoop van de veerpont Hendrikus aan de Stichting Behoud van de Hendrikus.
Een andere stichting, de Stichting Tiel Maritiem heeft gevraagd om de Hendrikus te beschouwen als Tiels "varend erfgoed". De Hendrikus zou dienen te varen bij Tielse evenementen en daarnaast beschikbaar zijn voor recreatieve vaartochten op de Waal.
De Hendrikus zal worden opgeknapt en is straks voor bedrijven, inwoners en toeristen inzetbaar om Tiel en omgeving vanaf het water te bekijken.

De Oudheidkamer draagt dit initiatief een warm hart toe. De Hendrikus zal, net als Waalschokker, de Neeltje Jantje als varend monument deelnemen aan de Open Monumentendag (een initiatief van onze vereniging).

Basisschoolproject Tweede Wereldoorlog. Doet u mee?

In maart gaan leerlingen van diverse Tielse basisscholen als "kennisdetectives" in gesprek met ouderen over hun verhalen van de Tweede Wereldoorlog. Naar aanleiding van hun speurwerk maken de jongeren tekeningen die verwerkt worden in een kunstwerk dat geschilderd wordt op de muren van twee tunnels in de gemeente.
Kortom, een bijzonder project waar jong en oud elkaar ontmoeten en waar u vanuit huis aan mee kunt doen!

Hoe ziet het programma eruit als u mee doet?

• Na een telefonische kennismaking plannen wij samen met u en de klas die u gaat interviewen een datum voor het gesprek. Dit interview vindt plaats door middel van videobellen (zoals Skype).
• In dit gesprek stellen de leerlingen u vragen en wordt afgesproken wat zij verder gaan onderzoeken, zoals een straat in de Gemeente.
• De jongeren krijgen een workshop over de oorlog en gaan op onderzoek bij het Regionaal Archief Rivierenland.
• De klas belt u een tweede keer om te delen wat ze tot dan toe gevonden hebben en nog enkele vragen te stellen.
• Eind mei volgt er een online eindpresentatie waarin ze u en andere geïnteresseerden laten zien wat ze gevonden en gemaakt hebben.
• Als laatste wordt u uitgenodigd voor de onthulling van het kunstwerk op de muren van de tunnels in Tiel (april). Dan ontmoet u de klas en andere ouderen die hebben deelgenomen.

Wie kan er meedoen?

1. U bent een oudere, woonachtig in Gemeente Tiel en u vindt het leuk om jongeren te vertellen over uw verhalen over/rond de oorlog.
2. U bent in staat om zelfstandig (video)belafspraken met ons te maken en te videobellen of heeft iemand in uw omgeving die u hierbij kan helpen, bijvoorbeeld één van uw kinderen.
3. Voor de jongeren is het vaak best spannend om te bellen. Het is daarom belangrijk dat u geen zorgvraag heeft waardoor uw gedrag onvoorspelbaar kan zijn. Een fysieke beperking of (lichte) vergeetachtigheid is geen probleem.

Handig om te weten: U kunt aan alle activiteiten vanuit huis meedoen. Alleen het bekijken van de tunnels is op locatie. Tijdens uw deelname heeft u een vaste contactpersoon voor vragen. De verhalen die u deelt worden buiten het doel van dit project niet bewaard of gedeeld met anderen.
Heeft u interesse om mee te doen en past u binnen het bovenstaande profiel? Dan maken wij graag kennis met u! U kunt zich aanmelden door te bellen met teamlid Florien Sjoerdsma, medewerkster van het Regionaal Archief: 06-51668135.

Nogmaals oproep: waar is deze foto genomen?

In de vorige nieuwsbrief plaatsten wij een oproep om aan de hand van een foto vast te kunnen stellen waar een foto van (waarschijnlijk) een huis in Tiel gemaakt zou kunnen zijn. De oproep werd ook geplaatst in de Zakengids. Via beide kanalen ontvingen wij enkele reacties, de speurtocht leidde helaas nog niet tot het resultaat.

Onderstaande nogmaals de foto. Weet u waar deze opname genomen zou kunnen zijn?

Vroeger was alles beter. (Of toch niet?)

column door Marjon de Lange

Weg met de avondklok! De pandemie anno 2020-2021. We zitten midden in de tweede lockdown en zijn bij het verschijnen van deze nieuwsbrief gewend aan de avondklok of het is alweer voorbij.

Er was protest. Spertijd zou te veel herinneringen oproepen aan de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de Duitse bezetting werd vanaf 1 november 1940 een avondklok ingesteld die liep van 00.00 uur tot 04.00 uur in de nacht. De spertijd van toen werd ingevoerd samen met verduisteringsmaatregelen. Als de avondklok inging moesten ook alle vensters verduisterd zijn zodat vijandige vliegtuigen een stad of bewoond gebied niet aan de verlichte vensters kon herkennen. In de loop van de oorlog werd de spertijd op vele plaatsen, maar ook voor bevolkingsgroepen, vervroegd. Voor Joden gold vanaf juni 1942 een spertijd vanaf acht uur in de avond.

Als we een parallel trekken met het heden dan is de avondklok van nu niet opgelegd door de bezetter, maar door onze eigen regering. Niet om orde te handhaven of te overwinnen, maar om verspreiding van een gevaarlijk virus te voorkomen.
Tijdens de Duitse bezetting werd de avondklok ook als represaillemaatregel gebruikt, vanaf 1 februari 1942 moesten bewoners van Amsterdam vanaf 20.00 uur binnenblijven als straf voor aanslagen van het verzet. Degenen die tijdens de Tweede Wereldoorlog nog moesten werken gedurende de spertijd hadden een extra vergunning nodig van de Duitsers, een Sondernausweis of kortweg Ausweis, die bij het persoonsbewijs bewaard werd. Anno nu is een 'eigen verklaring avondklok' of een 'werkgeversverklaring' voldoende.

Kijkende naar de huidige situatie, kunnen we dan nog wel stellen dat vroeger alles beter was? Nou niet alles dus. Dat wij hier met een avondklok te maken hebben blijft 'niet leuk' maar is voor de generatie die de oorlog niet meemaakten niet te vergelijken met toen, nog geen eeuw geleden. Het is oprecht heel erg voor mensen met een associatie met verduistering en bezetting, maar bedenk wel dat ook in de Middeleeuwen er al een avondklok was. Die werd geluid om aan te geven dat de stadspoorten werden gesloten.Tot de morgenklok in de daaropvolgende ochtend kon niemand de stad meer in of uit en werd het kwaad buiten de poort gehouden. Het luiden van de avondklok was vaak ook een signaal voor andere beperkingen, waaronder het verplicht dragen van een lantaarn en het doven van haardvuur om stadsbranden te voorkomen. Herbergen moesten hun deuren sluiten. De rust werd bewaakt door de schutterij die verantwoordelijk was voor de nachtwacht.

Een belangrijk verschil met vroeger is dat er geen vergelijkbare protesten waren tegen de middeleeuwse avondklok of die uit 1940-1945. Geen avondklokrellen en geen opruiende oproepen via social media (dat was er nog niet!). En dat terwijl mensen zich toen nog echt met elkaar dienden te vermaken terwijl tegenwoordig contacten gewoon doorgaan tijdens spertijd omdat social media dit mogelijk maakt. Neem nu mijn dochter van 14 die hele avonden met leden van haar sportteam én klasgenoten zit te 'bellen' via internet en heel soms gewoon met de (mobiele) telefoon. Ze heeft er totaal geen weet van dat ze niet 'echt' bij elkaar kan zijn met vriendjes en vriendinnetjes. Immers ook zonder avondklok hadden deze jongeren de voorkeur gegeven aan online contact boven een fysieke samenkomst!

In de Middeleeuwen waren de steden stil en donker na de avondklok. De introductie van straatlantaarns maakte de avonden in steden lichter en levendiger. De echte avondklok werd afschaft maar wordt ook in de 21e eeuw nog in sommige steden als traditie geluid. Bijvoorbeeld in Culemborg. De papklok luidt daar iedere dag om 21.55. Ik vraag me af of in Culemborg de papklok vanaf 23 januari jongstleden een uur eerder geluid wordt.

Bedenk wel dat men in de huidige situatie wel gewoon de hond uit mag laten, iets waar tijdens de oorlog vast geen sprake van was, in de Middeleeuwen lieten de honden waarschijnlijk zichzelf nog uit!

Tot de volgende keer,
Marjon de Lange

Colofon

Samenstelling van deze nieuwsbrief door Marjon de Lange, Frits Kat, Martin van der Mark. Lay-out: Dick Buijs.
Contact: nieuwsbrief@oudheidkamer-tiel.nl (zowel voor aanleveren van ideeën of kopij als voor aanmelding/afmelding voor deze nieuwsbrief)