Van de bestuurstafel

Inmiddels is het nieuwe seizoen 2022-2023 van start gegaan.
Op 3 september j.l. verzamelde zich een groot gezelschap voor de kleine excursie naar Heerewaarden en Fort Sint-Andries. Vervolgens werden de eerste lezingen over het Rampjaar 1672 en over Maria de Medici door een groot aantal leden bijgewoond en in de maand oktober verleent BATO ondersteuning bij de archeologische opgravingen aan het Bleekveld (zie het bericht hieronder).

Kortom een prachtige start voor de vereniging ...

Opgravingen Bleekveld

Het zal u niet ontgaan zijn, inmiddels zijn de (publieks-)opgravingen aan het Bleekveld begonnen. Waarschijnlijk gaan honderden mensen meehelpen en zo kennis nemen van (amateur-)archeologie en Tielse bodemschatten. Tussen 5 en 14 oktober bezochten maar liefst 26 scholen de archeologische vindplaats. In de week van 17 tot 21 oktober konden echte belangstellenden op uitnodiging kennismaken met het vak, de afgraving werd bezocht door personen die beroepsarcheoloog willen worden, maar ook geïnteresseerden in een lidmaatschap van onze eigen BATO of een andere archeologische vereniging.
In de week van 25 tot 28 oktober kan iedereen een dagje mee graven. De belangstelling daarvoor is enorm (zie hieronder). Rond de opgravingen was een reeks van historische lezingen georganiseerd, ook deze werden druk bezocht.
Op termijn zal een deel van alle vondsten tentoon gesteld worden in het Flipje- en Streekmuseum.

Waarschijnlijk is onze vereniging de enige oudheidkundige vereniging in Nederland die ooit een overbelaste website gehad heeft!
Het idee om amateur-archeologen, geïnteresseerden en schoolkinderen (uit de regio) mee te laten graven bij de historische opgravingen aan het Tielse Bleekveld kwam van de gemeente-archeologe Ilse Schuuring. Voor de inschrijvingen riep zij de hulp in van onze webmaster, die zorgde voor een inschrijfformulier op de website van de Oudheidkamer.
De opgravingen met en door publiek is natuurlijk een heel origineel idee en Ilse deed veel moeite om dat bij zoveel mogelijk mensen onder de aandacht te brengen. Diverse media pikten dat op. Ze kwamen massaal naar de eerste dag van de opgravingen, niet alleen de regionale maar zelfs de landelijke pers, waaronder het jeugdjournaal.
En zo gebeurde het... In het jeugdjournaal die avond, woensdag 5 oktober, vertelde de presentatrice dat alle schoolkinderen uit Nederland welkom waren bij de opgravingen. Met als gevolg dat er duizenden mensen tegelijk de link probeerde te openen en de website van de Oudheidkamer overbelast raakte.

We spraken Ilse twee weken na de opening:
De website stond die avond rood gloeiend, vertelt Ilse lachend. Een wonder dat er geen rook vanaf kwam. Nog steeds krijgen we aanvragen van ouders die hun kinderen mee willen laten graven, en niet alleen hier uit de regio. Er hebben mensen uit Noord Friesland gereageerd, uit Rotterdam en Noordwijk aan Zee. Direct na de opening ben ik samen met Dick Buijs en Hans Berkien een paar avonden bezig geweest om organisatorisch alles te regelen. De aanvragen komen nog steeds ook via social media en zelfs via de secretaris van de Oudheidkamer! Ouders schrijven hele sollicitatiebrieven over het enthousiasme van hun kind om mee te mogen graven.
Zo zie je maar weer, we hebben veel archeoloogjes in de dop in Nederland. Een verzekerde toekomst voor onze BATO!

Over Friesland en Hilversum

Weet u waarom er een Frieslandstraat en Hilversumstraat in Tiel is? Dat heeft met de Tweede Wereldoorlog te maken. Vele Tielenaren moesten evacueren en werden gastvrij opgevangen in Friesland. Tijdens de wederopbouw kwam veel hulp uit Hilversum.

Onlangs stuurde Willem Spekking van de BATO een link naar een artikel dat hij over Tiel en Friesland tegenkwam. Wist u dat er ergens in Friesland zelfs een Tiel-bank is? (zie de linker foto)

Hieronder staat de link naar een artikel voor als u meer wilt lezen, je huis en haard verlaten voor je eigen veiligheid is helaas al een aantal maanden een actueel onderwerp. De link staat hier.

De geschiedenis van de Tielse evacués naar Friesland in januari 1945 is eerder beschreven in het boek Tiel op de Vlucht (door Irene Nieuwenhuijse, uitg. Van Eck & Oosterink, 2005).

Voor alle zekerheid ook nogmaals de link naar het straatnamen-project van onze vereniging. Eigenlijk hoeft namelijk niemand in Tiel zich meer af te vragen waar de naam van zijn of haar straatnaam vandaan komt!
Alle Tielse straatnamen worden beschreven op de website www.stratenintiel.nl

JDCP-lezing

Op 8 november vindt de jaarlijkse JDCP-lezing plaats. Joan Derk van der Capellen tot den Pol werd geboren in Tiel, ongeveer op de plaats van de huidige Tielse raadszaal. Hij stond als één van de eerste patriotten aan de wieg van de Nederlandse democratie. Joan Derk verliet echter al jong Tiel, maar zijn omzwervingen bleven niet onopgemerkt. In alle plaatsen waar hij woonde liet hij een blijvende herinnering achter. Een mooi voorbeeld daarvan was natuurlijk de musical over zijn leven die in 2019 met veel succes in Appeltern opgevoerd werd. Eén van de hoofdrollen werd ingevuld door een Tielenaar.

Onlangs verstuurde de Gemeente Tiel , samen met de Oudheidkamer, een uitnodiging voor de komende lezing aan de Colleges van B en W en Gemeenteraadsleden in de regio. De leden van de Oudheidkamer krijgen zeer binnenkort een aankondiging toegestuurd. Reservering is noodzakelijk gezien het beperkt aantal plaatsen.

Tentoonstelling Fruitcorso buitenmuseum

Op zondag 11 september werd aan de buitenzijde van de stadsgracht op de Veemarkt en het Burgemeester Hasselmanplein een serie van elf kantelborden onthuld die met in totaal 22 panelen een blijvende herinnering vormen aan 60 jaar Fruitcorso in Tiel. Het is een permanent buitenmuseum dat de geschiedenis van het fruitcorso weergeeft. Alle borden hebben een QR-code, waardoor de mensen veel meer informatie kunnen krijgen over de achtergronden van het corso. De totstandkoming van de borden, een project van Stichting Fruitcorso Documentatie, werd mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van onze eigen vereniging. De teksten voor de borden zijn geschreven door Fred Eggink, de foto's stammen merendeels van Jan Bouwhuis. Leon Gerritse gaf de borden mooi vorm.

De foto hiernaast is overgenomen van de website DeTielenaar.nl, waar de "opening" van het buitenmuseum uitgebreid wordt beschreven.

De moeite van een wandeling zeker waard. Zowel voor recreanten als 'eigen' Tielenaren.

Tentoonstelling Fruitcorso Flipje- en Streeekmuseum, 'Corsokoorts'

In het Flipje- en Streekmuseum Tiel is nog tot en met 31 december een expositie te bewonderen over 60 jaar Fruitcorso. De expositie is heel bijzonder, er zijn vele zaken bijeengebracht die de kijker een idee geven van de wijze van voorbereiding voor het maken van corsowagens. Ook hier zijn weer vele foto's van Jan Bouwhuis te bewonderen, die het corso al zo lang het bestaat op de voet volgt en op de gevoelige plaat vast legt.

Vrijwilligers gezocht

Niet alleen bestuursleden zijn onmisbaar voor een (vrijwilligers-)organisatie, zonder actieve vrijwilligers zou er ook niets om te besturen zijn, immers! Zie voorgaande, de Open Monumentendag, de organisatie van JDCP-herdenkingen, de BATO en eigenlijk de hele oudheidkamer draait op vrijwilligers. Zij zijn onmisbaar en worden zeer gewaardeerd. Onder andere is er binnenkort weer een vrijwilligersavond voor al die mensen die zich belangeloos inzetten voor de werkgroepen van onze Oudheidkamer. Dus... mocht besturen niet iets voor u zijn en heeft u toch wat tijd over, alle hulp is altijd welkom en er is altijd wel iets passends te vinden. Kijk vooral ook af en toe op www.actiefintiel.nl, daarop publiceert onze Oudheidkamer vaak oproepen voor vrijwilligers, hier treft u ook alle andere oproepen uit Tiel en de regio.

Open Monumentendag 2022

Op zondag 11 september 2022 was het weer tijd voor de jaarlijkse Open Monumentendag. Naar landelijk voorbeeld werden ook in Tiel weer diverse historische gebouwen open gesteld en andere plaatsen waar je gewoonlijk niet of nauwelijks komt, zoals de monumentale Joodse begraafplaats aan de Tielse Kijkuit. De Open Monumentendag viel dit jaar samen met een nieuw Tiels evenement: Appeltjesdag, de opening van de Tielse Fruitcorsoweek, georganiseerd door de stichting 4-stromenland.
Het was een heel geslaagde zondagmiddag, natuurlijk niet in de laatste plaats door het schitterende weer. De bezoekersaantallen waren groot en er was veel belangstelling voor de stadswandelingen onder leiding van onze eigen gidsen. Veel dank aan de vele vrijwilligers die in de middag een monument beheerden en natuurlijk ook aan de werkgroep die de organisatie van de Open Monumentendag weer op zich nam.

Vroeger was alles beter (of toch niet?)

Een Tiels Spookverhaal ...
Schrijven blijft leuk, vroeger al en nu nog steeds. Je komt op plaatsen waar je anders niet komt, treft bijzondere dingen en momenten en maakt kennis met bijzondere mensen. Recente voorbeelden: backstage bij Appelpop voor Het Kontakt, samen met mijn dochter die (opeens) mijn 'vaste' fotograaf was, tijdens een rondleiding door het Regionaal Archief de Tielse Kroniek (uit de 15de eeuw) vast mogen houden en een interview gehouden met mevrouw Grada Nieuwenhuis-van Bergen, geboren en getogen Tielse.
Samen met mevrouw Nieuwenhuis maakte ik een artikel voor de Nieuwe Kroniek over de wederopbouw van Tiel, na de Tweede Wereldoorlog. Het werd een bijzonder en ook leuk gesprek, interessant als het over de oorlog en de jaren daarna ging en absoluut komisch als mevrouw wat anekdotes over haar familie vertelde.

En zo kwam ik weer uit op vroeger was alles beter (of toch niet). Het heeft namelijk ooit gespookt in Tiel. Ergens in de jaren '30 van de vorige eeuw. Een tijd dat mensen nog echt bang gemaakt konden worden. Tegenwoordig, nu (nagenoeg) alles verklaarbaar schijnt lukt dat niet meer, spoken bestaan niet en als je waarschuwt voor een zwarte kat dan word je thans voor gek verklaard.
Opa en oma Van Bergen woonden in de Visserstraat, een doodlopend zijstraatje van de Tielse Kijkuit. Hun woning grensde aan de muur van de Joodse Begraafplaats. Het gezin bestond uit zes zonen en drie dochters, allemaal met slechts ongeveer een jaar leeftijdsverschil, ze waren allemaal tegelijk puber. Vooral de jongens hielden van plagen en één van hun zussen (tante Riek) was tamelijk lang en had verkering met mijnheer Gerard de Winter, klein van stuk. Al met al dus een mooi onderwerp voor plagerijen. Mijnheer de Winter werkte bij het Spaarbankgebouw in het Tielse centrum, het Theater in het centrum, en woonde daar ook ergens in de buurt.
Op een koude en trieste winteravond ging de vrijer op pad en wandelde in het donker naar zijn aanstaande. Waarschijnlijk woensdagavond, traditioneel! De broers Jo en Frans van Bergen (geboren in 1915 en 1916, Frans was de vader van mevrouw Nieuwenhuis) wisten dat hij kwam en waren al vroeg naar bed gestuurd, ze moesten de volgende dag immers werken.
Toen mijnheer De Winter in de buurt van het huisje van zijn geliefde kwam zag hij twee spoken op de Joodse Begraafplaats! Ze zaten op de muur! Hij rende gillend naar binnen bij de familie Van Bergen en riep dat hij er nooit weer zou komen, "Rika'tje, een spook, het spookt hier!", riep hij tegen zijn geliefde.
Moeder van Bergen begreep echter wel wat er aan de hand was. De twee schelmen waren uit het zolderraam geklommen en hadden hun beddenlakens meegenomen. Toen ze bovenkwam lagen ze juist weer in hun bed en deden net of ze sliepen...
Toch jammer dat je (grote) mensen tegenwoordig niet meer zo voor de gek kunt houden! Overigens nam mijnheer De Winter het sportief op, hij bleef niet weg, trouwde met tante Riek en werd zo de ome Gerard van mevrouw Nieuwenhuis en familie.

Tot de volgende keer!
Marjon de Lange

Colofon

Samenstelling van deze nieuwsbrief door Marjon de Lange, Martin van der Mark. Lay-out: Dick Buijs.
Contact: nieuwsbrief@oudheidkamer-tiel.nl (zowel voor aanleveren van ideeën of kopij als voor aanmelding/afmelding voor deze nieuwsbrief)