Van de bestuurstafel

De eerste Nieuwsbrief van 2023.
Naast enkele berichten en voorbeschouwingen blikken wij ook terug op activiteiten van de afgelopen twee maanden. We doen dat beknopt. Meer uitgebreide verslagen en foto's zijn te vinden op internet, onder andere het digitale nieuwsblad De Tielenaar en het YouTube-kanaal van de werkgroep Beeld & Geluid. Wij zullen u daar steeds naar verwijzen.

Op het moment bruist de vereniging van de activiteiten. Deze Nieuwsbrief is daarom nogal lang uitgevallen, maar dat zult u niet erg vinden.

Nieuwjaarsreceptie

Na een onderbreking van twee jaar wegens Corona kon zaterdagmiddag 7 januari de oude traditie gelukkig weer voortgezet worden. Een groot aantal leden maakte van de gelegenheid gebruik om onder het genot van een aangeklede borrel het bestuur en elkaar een gezond en voorspoedig 2023 toe te wensen. In plaats van een lang verhaal over allerlei activiteiten in 2022 aan te horen, had een klein aantal leden - samen met Jan Bouwhuis - een fotopresentatie samengesteld van het afgelopen jaar.
Prachtige foto’s, zorgvuldig uitgekozen, over al die mooie activiteiten die onze Vereniging in 2022 heeft kunnen organiseren.

De fotopresentatie staat als "jaaroverzicht 2022" op het YouTube-kanaal van de werkgroep Beeld & Geluid van de Oudheidkamer.

BEN - Joods (over)leven

Dit is de titel van het door onze vereniging uitgegeven boek met een levensbeschrijving van oud-Tielenaar Ben Manassen. De auteur Emile Smit beschrijft hoe een klein Joods kind de oorlog overleefde en hoe hij later zijn weg door het leven vond. Ben was ondergebracht bij een (katholiek) pleeggezin, ging mee naar de mis en werd na de oorlog herenigd met zijn ouders, die eveneens de oorlog hadden overleefd.

Ruim zestig belangstellenden waren aanwezig bij de presentatie. Het boek werd door Ben Manassen aangeboden aan de voorzitter van de Oudheidkamer Tiel.

Een reportage vindt u op het YouTube-kanaal van de werkgroep Beeld & Geluid van de Oudheidkamer.
Een boekbespreking is gepubliceerd in het digitale nieuwsblad De Tielenaar

Generaal Chassé

Op geanimeerde wijze wist Wim Veerman - oud-archivaris van het Streekarchief - een "goed gevulde" RAR te boeien met zijn verhaal over de oud-stadgenoot David Hendrik Chassé (1765- 1849).
Chassé was de man van de 10-daagse veldtocht (1830) en verdediger van de Citadel van Antwerpen. Tijdens de Napoleontische tijd had hij in het Franse leger gediend, maar bij de Slag bij Waterloo vocht hij in het Nederlandse leger samen met de Pruisische en Engelse troepen mee.
Naast het vertellen van de grote lijnen wist Wim kleine soms amusante details te noemen uit het rijke leven van deze beroemde Tielenaar.

De videoverslag vindt u op het YouTube-kanaal van de werkgroep Beeld & Geluid van de Oudheidkamer.

Historisch Jaarboek Gelre 2022: rampspoed en veerkracht

Op 17 januari 2023 werd in Erfgoedcentrum Rozet in Arnhem het 113e Jaarboek van de historische Vereniging Gelre gepresenteerd. In dit 272 pagina’s dikke boek wordt naar aanleiding van de 350ste verjaardag van het Rampjaar 1672 (in een themadossier van vier artikelen) stilgestaan bij diverse momenten dat rampspoed onze provincie trof. Maar ook wordt de veerkracht beschreven, die de Gelderse bevolking na zo’n ramp toonde.
Daarnaast bevat het jaarboek vijf artikelen met gevarieerde thema’s: van de laatste dagen van hertog Adolf in 1477 tot het Veluwse netwerk van koning-stadhouder Willem III; en van de vriendschap tussen een Achterhoekse onderwijzer en een klompenmaker tot het maatschappijkritische en soms pikante oeuvre van een Arnhemse procureur.
Tot slot wordt op basis van een nog onbekend document de zeventiende-eeuwse bibliotheek van Floris II van Pallandt, graaf van Culemborg gereconstrueerd.
Naast de gebruikelijke recensies kent het jaarboek ook een nieuwe rubriek: Gesignaleerd. Daarin wordt in samenwerking met Erfgoedcentrum Rozet een selectie aan artikelen uit Gelderse regionaal-historische tijdschriften kort aan de lezer voorgesteld.

Het Jaarboek is verkrijgbaar via de website van de Vereniging Gelre.
De verkoopprijs is € 30,-. Leden van de Vereniging Gelre krijgen het jaarboek gratis.

Weer een dame in het blauw

Op woensdag 18 januari j.l. bood het bestuur van onze Vereniging aan de directie van het Flipje- en Streekmuseum Tiel een pastel aan, dat was vervaardigd door Hermanus Slothouwer. Het toont een dame in een blauwe jurk. Het is een prachtig portret door een welhaast vergeten schilder uit Tiel.

Slothouwer leefde van 1809 tot 1885. Van hem zijn nu 61 schilderijen en pastels bekend. Aan de muren van de kamer waar onze bestuursvergaderingen plaatsvinden (in het prachtige huis aan de Kerkstraat 32) hangen nog twee "Slothouwers".

Zie ook het digitale nieuwsblad De Tielenaar, waaraan de foto hiernaast (gemaakt door Jan Bouwhuis) is ontleend.

Opnieuw de cursus "Tielologie"

Ook dit voorjaar wordt de cursus Tielologie weer gegeven. Tijdens vijf avonden in Zinder wordt door deskundige gastsprekers het verhaal van Tiel verteld. De cursus wordt afgesloten met een wandeling door Tiel en een fietstocht in Tiel en directe omgeving.

• De eerste cursusavond vertelt over Tiel als handelsplaats en Hanzestad,
• De tweede cursusavond vertelt over het ontstaan en de ontwikkeling van de Tielerwaard,
• De derde cursusavond vertelt over Oud Tiel en de monumenten in Tiel,
• De vierde cursusavond vertelt over archeologie en opgravingen,
• De laatste cursusavond vertelt over Tiel in de laatste 150 jaar.

De cursus vangt aan op dinsdagavond 21 maart begintijd 19.30 uur en eindtijd 21.00 uur. Vervolgens elke dinsdagavond tot en met 18 april. De wandeling is op zaterdag 22 april om 14.00 uur en de fietstocht op zaterdag 29 april om 14.00 uur.

De cursus wordt georganiseerd door Blbliotheek Rivierenland, die daarin samenwerkt met onze vereniging.
De kosten bedragen € 55,00. Leden van onze Vereniging betalen slechts € 27,50.
Inschrijving is mogelijk via de website van Bibliotheek Rivierenland.

De gezusters Brontë

Nog een bericht van Bibliotheek Rivierenland.
Op dinsdag 14 maart wordt in de bibliotheek in Zinder een lezing gehouden over de gezusters Brontë en de vrouwelijke stem in de 19e eeuw onder de titel: Hear our voice, de Brontës en de vrouwelijke stem in de 19e eeuw.
Meer informatie vindt u op de website van Bibliotheek Rivierenland.

Vitrine "School" in Zinder

Tot en met 4 april 2023 is in het gebouw Zinder een vitrine te zien ingericht door het Regionaal Archief Rivierenland (RAR) en het Flipje- en Streekmuseum, met het thema School.

Dit is een kleine tentoonstelling met foto’s en documenten van scholen in Tiel. Zo is er een fraaie foto van een gymnasiumklas uit 1899. En ook een foto van de eerste school-tandartsbus.

Voor velen zal het een feest van herkenning zijn.
Ga vooral kijken in Zinder en haal herinneringen op!

Verhalenvangers gezocht

Rivierenland staat bol van verhalen. Veel daarvan zijn opgeschreven en vastgelegd, maar nog meer verhalen zitten in ons hoofd. Iedereen heeft een verhaal te vertellen dat het bewaren waard is. Daarom is het Regionaal Archief Rivierenland gestart met het project sprekende Herinneringen. Om al die verhalen te verzamelen hebben zij hulp nodig. Wil je voor hen op pad gaan om mensen in de regio te interviewen?

Help je mee?
Je gaat sprekende herinneringen ophalen. Zoals wonen in een overvolle, tochtige barak. Voor het eerst mogen stemmen op je 40ste. Je hele boerenbedrijf naar de polder verhuizen. Zwemles krijgen in de Lek. Veel mensen herinneren zich nog het Rivierenland van hun jonge jaren. Daarover zijn veel en diverse verhalen te vertellen. Verhalen over een totaal ander leven dan nu. Nog niet eens zo lang geleden.

Interesse?
Ben je geïnteresseerd in de geschiedenis van Rivierenland en geniet je van persoonlijke verhalen? Dan zoekt het RAR jou! Zij geven je een interviewcursus en we begeleiden je bij het interviewproces: van een verteller zoeken tot en met het schrijven van het verhaal. De eerste trainingen staat nu gepland op 14 en 21 maart 2023 van 9.30 tot 13.30.


Kijk voor meer informatie op de website van Erfgoedpact Rivierenland.

Profielwerkstukken Lingecollege Lyceum

Op donderdag 2 februari j.l. vond in het Lingecollege de jaarlijkse presentatie van de profielwerkstukken plaats van HAVO en VWO. Alle leerlingen van HAVO en VWO presenteerden hun werkstuk dat zij in het kader van het eindexamen hadden gemaakt. Zij kregen 15 minuten de gelegenheid om voor hun eigen klasgenoten, ouders en andere belangstellenden hun profielwerkstuk te presenteren.

Daarnaast hadden de docenten een selectie gemaakt van acht werkstukken die naar de mening van de docenten boven de andere werkstukken uitstaken en deze genomineerd voor de OKT-prijs, toe te kennen door de Oudheidkamer Tiel. Deze acht werkstukken en de daarbij behorende presentaties zijn vervolgens beoordeeld door een jury van oud-docenten.

De winnaars van de OKT- prijzen zijn geworden:

Voor HAVO: Inez Bregt en Inge Vermeulen
Beweging met behulp van gamification voor kinderen met een visuele beperkingen

Voor VWO: Mai Thy Nguen
Toegepaste wiskunde binnen de populatiegenetica en -dynamica

Op 19 aril a.s. - na de algemene ledenvergadering - zullen deze leerlingen hun verhaal opnieuw vertellen en de OKT-prijs in ontvangst nemen.
De OKT-prijs bestaat uit een geldbedrag (€ 250,-) en een museumjaarkaart.

Vroeger was alles leuker, of toch niet?

The rich world of Peter Stuyvesant
Af en toe mag ik bijdragen aan onze eigen Nieuwe Kroniek. Net als deze nieuwsbrief ook bijzonder leuk om te doen. In de afgelopen uitgave stond een verhaal over de wederopbouw van Tiel. De Nieuwe Kroniek kenmerkt zich door illustraties, bij het interview vroeg ik dus om foto’s. De dochter van de vrouw in kwestie voorzag mij van een aantal alleraardigste plaatjes, alleen niet over de wederopbouw, maar ook familiekiekjes.

Het betrof verjaardagen in de jaren ’50 van de vorige eeuw, inderdaad de tijd van de wederopbouw. Ik dacht dat ze een goed beeld schetsen van die tijd, zei de dochter, en dat was zeker waar. Niet echt bruikbaar voor het wederopbouwverhaal van haar moeder, maar ik wil ze u toch niet onthouden, het zijn namelijk 'pareltjes uit de tijd dat roken nog gezond was'. Massa’s mensen opeen gepakt in een volle huiskamer, nog vollere asbakken, sigaren en sigaretten door elkaar, rokerige flarden op zwart-wit kiekjes! Wie herinnert zich het nog? En die geur de volgende ochtend? En je kleding?

Wie heeft er niet een leerkracht voor in de klas gehad, vaak met zijn bureau op een verhoging, met een asbak op de tafel? Gewoon roken in de klas? Of wat dacht je van een tandarts? In zijn ene hand een shaggie en in zijn andere hand de boor? (Echt waar, in een achterkamertje van het café in het dorp Ingen).

Onlangs ging ik in Utrecht naar de bioscoop met mijn dochter. Wat een verschil met vroeger. De reclames gaan echt niet meer over Marlboro-country want roken is dodelijk en je mag je dus geen stoere cowboy bij een kampvuur meer wanen als je zo’n thans peperduur stokje op steekt. Op de verpakking staat dat roken onvruchtbaar maakt of er staat een afbeelding van een verminking door een ernstige ziekte. Wie had dat nou kunnen denken in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw, toen je nog verondersteld werd op een zeiljacht naar een tropisch eiland te varen als je maar Peter Stuyvesant rookte?
Conclusie: Vroeger was alles misschien beter, maar niet gezonder.

En zo kom ik terug in Tiel, in onze eigen bioscoop, de Metro. Hij is er niet meer. Ik ging er al naar toe toen het nog één grote zaal was met die vreselijke grijze gordijnen en veel donker hout. In 1981 werd het theater verbouwd en kreeg Tiel een moderne bioscoop met vier zalen! En er was meteen een premiere! De film Ik ben Joep Meloen met André van Duin in de hoofdrol. Waarom die wekenlang in alle vier de zalen van de vernieuwde Metro Bioscoop tegelijk draaide heb ik eigenlijk nooit begrepen. Of hunkerde het Tielse publiek zo erg naar de film dat vier zalen wekenlang vol waren met kijkers naar dezelfde film? Ik ben er toen zelf ook naar toe geweest, de nieuwe bioscoop was echt mooi, de film wel leuk maar niet zo dat ik een week later weer ging.

En nu het heden, waar is de hunkering in Tiel gebleven? Wie mist de bioscoop? Tiel krijgt een nieuwe is ons beloofd, in de oude bibliotheek, maar wanneer is mij nog een raadsel, helaas ...

Tot de volgende keer!
Marjon de Lange, februari 2023

Colofon

Samenstelling van deze nieuwsbrief door Marjon de Lange, Martin van der Mark. Lay-out: Dick Buijs.
Contact: nieuwsbrief@oudheidkamer-tiel.nl (zowel voor aanleveren van ideeën of kopij als voor aanmelding/afmelding voor deze nieuwsbrief)