Vereniging Oudheidkamer Tiel en omstreken
N I E U W S B R I E F - februari 2024
In deze Nieuwsbrief vindt u het volgende.
- Van de bestuurstafel
- Kennisdag over de Romeinse Limes
- De Nieuwe Kroniek
- Nieuwjaarsreceptie
- Profielwerkstukprijs Lingecollege Lyceum
- Opleiding tot Stadsgids
- Ledental groeit
- Vroeger was alles beter, of toch niet?
Van de bestuurstafel
In de laatste Nieuwsbrief van 2023 werd aandacht besteed aan de kleine excursie naar de bouwplaats van de Corso-wagens van Tiel en Drumpt. Lezingen waren er over het Fruitcorso, over Kunst in de openbare ruimte, over Tielse uitvindingen en over Mechteld van Gelre.
Bijzonder was het afgelopen jaar de JDCP-lezing die eigenlijk geen lezing was. Het bestuur en de gemeente in samenwerking met de Tielse Bibliotheek kozen ervoor om de "lezing" te houden in de grote zaal van Zinder. De keuze voor samenwerking met de Bibliotheek en voor een andere opzet hadden te maken met het statische karakter van de lezing in de raadszaal en het gegeven dat de toehoorders voor het grootste deel afkomstig waren uit het ledenbestand van de Oudheidkamer. Bij de start van de lezingenreeks hoopten het bestuur van de vereniging en de gemeente dat de lezing vooral bijgewoond zou worden door regionale politici en beleidsmakers. Dit doel is ondanks bijzondere sprekers niet gerealiseerd
De recente "JDCP-lezing" (november 2023) in Zinder werd een boeiend gesprek tussen de moderator Charles Groenhijzen en Prof. Wim Voermans over het thema van Joan Derk van der Capellen tot den Poll: "Democratie".
De sprekers werden bijgestaan door burgemeester Hans Beenakker en Floris Brobbel van het Model European Parlement.
Al met al een plezierige en geanimeerde avond. Helaas werd de visuele presentatie van Joan Derk onvoldoende in beeld gebracht. Volgende maal beter ... Met een prachtige lezing van Klaas Tammes over de eerste vrouwelijke burgemeesters in Nederland werd 2023 afgesloten.
Voor de vereniging werd het nieuwe jaar gestart met de traditionele Nieuwjaarsreceptie.
Hierover en over andere activiteiten leest u verder in deze Nieuwsbrief.
Kennisdag over de Romeinse Limes
Op dinsdag 24 oktober 2023 hebben vier BATO leden uit Tiel deelgenomen aan de Kennisdag over de Romeinse Limes in Nederland, regio Gelderland. Naast veel informatie over de Limes en over de vondsten die in een breed gebied langs deze grens van het Romeinse Rijk werden aangetroffen, was het thema van deze kennisdag ook het beschermen en onderhouden van de Limes als werelderfgoed en daarvoor ontwerpen te maken die interessant zijn voor breed publiek.
 replica van een Romeinse wachttoren aan de Limes, in 2016 nagebouwd aan de dijk bij Opheusden (foto Jan Bouwhuis) De aanwezigen werden ingedeeld in groepjes van drie of vier personen en gingen aan de slag met een opdracht om zelf een verhaal te maken over een aspect van de Limes uit hun eigen woonplaats, in ons geval Tiel en omstreken dus.
Ideeën die voortkwamen uit de kennisdag zijn bijvoorbeeld: een fietstocht of wandeling langs de Limes maken, een museum bezoeken en informatie verzamelen voor een werkstuk of presentatie. Voorbeelden van onderwerpen voor een breed publiek: het landschap van de grote rivieren in de Romeinse tijd; wegen en architectuur langs de Limes en de relatie tussen inheemse volken.
De Nieuwe Kroniek
Het online nieuwsblad De Tielenaar besteedde in januari 2024 uitgebreid aandacht aan het tijdschrift De Nieuwe Kroniek, uitgegeven door de Oudheidkamer Tiel.
Schrijver/journalist Bert Leenders schreef een heuse 'recensie' over het decembernummer van 2023. Hij beschreef onder andere het artikel over de geschiedenis van de nieuwjaarstraditie, over de website stratenintiel.nl, waar alle Tielse straten worden beschreven; over de Joodse Begraafplaats in Buren en ook over tien afbeeldingen die in de loop der eeuwen waren gemaakt van de Zandwijkse Poort.
Leden van de Oudheidkamer krijgen het blad thuisgestuurd, voor anderen is het blad te koop bij boekhandel Tomey-Arentsen aan de Tielse Voorstad.
Van alle verschenen nummers van De Nieuwe Kroniek staat een korte inhoudsbeschrijving op de website van de Oudheidkamer. Bij de oudere nummers vindt u hier bovendien de volledige weergave als pdf-bestand. Het artikel van Bert Leenders kunt u lezen via deze link naar De Tielenaar.
Nieuwjaarsreceptie
Zaterdagmiddag 6 januari vond op de vertrouwde plaats, het Regionaal Archief, de traditionele Nieuwjaarsreceptie van onze vereniging plaats. Ruim zestig leden maakten gebruik van de gelegenheid om elkaar een Gelukkig Nieuwjaar toe te wensen.
De voorzitter sprak een kort woord en de aanwezigen zagen het prachtige jaaroverzicht, dat was samengesteld door de werkgroep Beeld & Geluid.
Profielwerkstukprijs Lingecollege Lyceum
 de toehoorders bij de presentatie van de genomineerde profielwerkstukken (foto's Marjon de Lange) Jaarlijks werken leerlingen in de bovenbouw van het Lingecollege aan hun Profielwerkstuk (PWS), een groot werkstuk over een zelf gekozen onderwerp dat zij voor toeschouwers presenteren.
Ieder jaar nomineert de school een aantal werkstukken voor onze OKT-prijs. De jury wordt gevormd door oud-docenten van het Lingecollege (G. Spanjer en C. Raats van Nederlands, E. Smit, geschiedenis en D. Buijs, wiskunde). Zij bekeken de genomineerde werkstukken en op de presentatieavond was het bestuur van de Oudheidkamer aanwezig.
Dit jaar waren drie werkstukken genomineerd, geschreven door de vwo-6 leerlingen Ruben Voorneveld, Hanne van Dijk en Mette-Mylène van Lomm.
Ruben Voorneveld
Zijn PWS ging over de negatieve invloed van kunstlicht. Volgens hem maken lampen de wereld kapot. Hij deed een diepgaand onderzoek naar 'lichtvervuiling'. Niet alleen in theorie maar ook praktisch met dozen met planten die aan verschillende vormen van licht blootgesteld werden. Uiteindelijk ontwikkelde hij een nieuwe 'slimme' lantaarn-paal met zacht groen licht dat een positieve invloed op de algemene gezondheid heeft en alleen oplicht als er beweging in de buurt is.
Dankzij zijn revolutionaire uitvinding is er minder lichtvervuiling en kan men straks beter genieten van de sterrenhemel. Hanne van Dijk
Voor haar PWS verdiepte zij zich in pleegzorg. Ze onderzocht de vormen van pleegzorg en had interviews met een pleegouder waardoor ze een compleet beeld kreeg. Ze constateerde dat kinderen in een pleeggezin meer aandacht krijgen dan in een tehuis, en hield een pleidooi voor meer ouders om ook pleegouder te worden. Als nadeel van pleegouderschap noemde ze dat pleegouders vaak stoppen met de zorg waardoor het pleegkind weer van omgeving veranderen moet. Een oplossing daarvoor ligt volgens haar in meer nazorg voor pleegouders. Mette-Mylène van Lomm
Deze zeventienjarige dame wilde altijd al een boek schrijven en greep eigenlijk haar kans door voor deze bijzondere vorm van een PWS te kiezen. Ze schreef de historische roman Tot Straks die zich afspeelt in de Tweede Wereldoorlog. Tijdens haar presentatie vertelde ze niet alleen geanimeerd over de verhaallijn maar vooral ook hoe ze vast liep, waar ze tegenaan liep en hoe ze aan het idee kwam. Ze las ook een stukje voor uit 'eigen werk'. Om 22:00 uur maakte jurylid Dick Buijs bekend dat Ruben Voorneveld was uitgeroepen tot winnaar.
Tijdens de jaarvergadering van de Oudheidkamer op dinsdag 16 april 2024 zal hij zijn werkstuk opnieuw presenteren en zal hij de prijs overhandigd krijgen, die bestaat uit een geldbedrag en een museum-jaarkaart.
PWS en de Museum-collectie
Bijzondere vermelding nog voor twee leerlingen VWO6 die als onderwerp voor hun profielwerkstuk de museumcollectie van het Lingecollege kozen. Nicky Wu en Fien van de Water werkten daarvoor samen met de archeologen van de BATO en Natuurkundig Gezelschap Physica Tiel.
Het Lingecollege was in het bezit van een grote collectie instrumenten en artefacten die gebruikt worden bij de vakken natuurkunde, biologie en scheikunde. Precies drie vakken waar de dames eindexamen in doen. De school kon deze niet bewaren en de stukken zijn naar de werkgroep BATO gegaan. Vertegenwoordigers van de BATO, de Oudheidkamer en Physica waren speciaal naar hun presentatie gekomen.
Opleiding tot Stadsgids
Op dinsdag 6 februari ging de opleiding tot Stadsgids van start, op initiatief van Bibliotheek Tiel, de vereniging Waardevol Tiel en onze vereniging. De opleiding bestaat uit een tweetal theorie-avonden en twee buitenactiviteiten. Hierbij zijn Peter Schipper en Emile Smit de inleiders.
Het doel van de cursus is natuurlijk om de cursisten te bekwamen in het rondleiden van groepen belangstellenden, die hierbij kennis zullen nemen van de bijzonderheden en de geschiedenis van Tiel. De coördinatie van deze rondleidingen zal worden georganiseerd vanuit het Flipje- en Streekmuseum Tiel.
De eerste cursus is volgeboekt en er is een wachtlijst aangelegd. Overwogen wordt om bij nog meer aanmeldingen een tweede cursus te starten.
Aan de cursus wordt tevens aandacht besteed in het digitale nieuwsblad De Tielenaar.
Ledental groeit
Vanzelfsprekend verwelkomen we altijd alle nieuwe leden hartelijk en natuurlijk kunnen we nooit té veel leden hebben! Op 13 februari 2024 telde de vereniging 585 leden.
Een positieve wending is dat wij constateren dat ons ledenbestand uitgebreid is met jonge gezinnen. De programmacommissie van onze vereniging vraagt zich nu af wat de behoeft van deze (nieuwe) leden is.
Misschien is er behoefte aan andere activiteiten op andere momenten, andere onderwerpen, een andere manier van presentatie, meer interactie, andere locatie(s), wellicht een OKT-weekend op pad enzovoorts.
Mocht u als 'oud' of als nieuw lid suggesties hebben, de programma commissie staat open voor uw ideeën. Stuur uw reactie naar: programmacommissie@oudheidkamertiel.nl, of neem contact op met commissielid Ans Roefs op telefoonnummer: 06-51648900.
Vroeger was alles beter, of toch niet?
Florijn, gulden en de euro
Onlangs vond ik in mijn lade een briefje van 25, zo'n rode met de afbeelding van Jan Pieterszoon Sweelinck erop. Wie kent het nog? Gewoon door mijzelf bewaard, uit nostalgie. Ergens moet ik ook nog een briefje van 100 gulden hebben. Die komt uit het huis van mijn vader, hij verzamelde afbeeldingen van vogeltjes en die 100 gulden (of piek), daar stond een Snip op.
Onze (klein-)kinderen komen niet uit het guldentijdperk. En vinden het waarschijnlijk alleen maar lastig of dom dat ons betaalmiddel ooit als teken een F, of fl. had, terwijl het 'de gulden' heette. Leg ze maar eens uit dat dit teruggaat tot de 13de eeuw en dat het met goud te maken heeft enzovoort. ('Boeieee', zal de reactie hoogstwaarschijnlijk zijn, tenminste bij mij thuis wel.)
De Euro met beginletter E en met een teken dat op een E lijkt (€) is makkelijk, vooral als je binnen de Europese Gemeenschap reist of handelt. Toch kan ik het oprecht jammer vinden dat de gulden er niet meer is. Dat de volgende generaties misschien wel nooit gehoord zullen hebben van een 'Heitje voor een Karweitje'. Want de Euro kent geen bijnamen. Een '20-eurocent muntje' wordt niet een 'vijfje' genoemd, en een 50-eurocent muntje evenmin 'een halve'. Nooit meer een 'meier' of een 'rooie rug' dus (dat laatste met uitzondering van zonnebrand).
 enkele munten uit het gulden-tijdperk Wie kent je allemaal nog? - dubbeltje = een meissie
- kwartje = een heitje
- gulden = een piek
- rijksdaalder = een knaak (*)
- 10 gulden (tientje) = een joetje
- 25 gulden = een geeltje
- 100 gulden = een meier
- 1.000 gulden = een rooie rug
* hier kan daalder nog tussen, fl. 1,50, vroeger zeer bekend van de slogan: op de markt is je gulden een daalder waard. Moderne variant: op de markt is je euro twee euro waard? Of is dat utopie?
Hoe ik die bijnaampjes zo goed onthouden heb?
Mijn ouders waren groot fan van Wim Sonneveld, zijn LP's werden thuis grijs gedraaid en ik ken vele liedjes nog uit mijn hoofd, waaronder Poen Poen Poen Poen uit de speelfilm Het wonderlijke leven van Willem Parel, waarin Sonneveld de rol vertolkt van de orgeldraaier. De film is uit 1955, voor mijn tijd dus, maar wel een 'pareltje' waar ik gewoon met mijn ouders naar gekeken heb.
In het liedje worden alle synoniemen bezongen en liedjes op rijm zijn toch echt makkelijk te onthouden.
Ik denk niet dat het ons gaat lukken onze jongere generatie voor dit soort films te enthousiasmeren, hoewel ze doorgaans wel gek op geld zijn!
Tot de volgende keer!
Marjon de Lange
Het 'poenlied' van Willem Parel is te vinden op YouTube.
Colofon
Samenstelling van deze nieuwsbrief door Marjon de Lange, Martin van der Mark. Lay-out: Dick Buijs.
Contact: nieuwsbrief@oudheidkamer-tiel.nl (zowel voor aanleveren van ideeën of kopij als voor aanmelding/afmelding voor deze nieuwsbrief)
Met vriendelijke groeten,
bestuur van de vereniging Oudheidkamer Tiel en omstreken
|
